Γράφει ο Σπύρος Σοκορέλης

Το καλοκαίρι του 2008, στα πλαίσια ενός  νέου θεσμού για το δήμο Καλαβρύτων, «Καλάβρυτα καλοκαίρι πολιτισμού», είχα την ιδέα, που υλοποίησε η  Πολιτιστική Επιχείρηση (ΔΕΠΑΠΟΖ), να τιμήσει ο δήμος την πολύχρονη προσφορά της  Αρχαιολόγου Βερόνικας Μητσοπούλου – Leon στην ανασκαφή των Αρχαίων Λουσών. Αποφασίσαμε  την εκδήλωση να την πραγματοποιήσουμε στις 29 Αυγούστου 2008, στο προαύλιο του σχολείου των Σουδενών τον οποίον καθαρίσαμε, και ευπρεπίσαμε έτσι ώστε να φιλοξενήσει μια από τις πιο λαμπρές εκδηλώσεις που έχει πραγματοποιήσει ο δήμος Καλαβρύτων. 

Η αρχαιολόγος Βερόνικα Μητσοπούλου – Leon πέθανε  στις 9 Ιουλίου 2023. Το κείμενο που ακολουθεί το είχα έτοιμο για δημοσίευση λίγο πριν τον θάνατο της και επειδή αφορούσε την περιοχή στην οποία  διέθεσε είκοσι και πλέον χρόνια τις επιστημονικές της γνώσεις στην ανασκαφή των Αρχαίων Λουσών, το αφιερώνω στην μνήμη της.

Την ιδέα του κειμένου που ακολουθεί για την αξιοποίηση,  την χρήση και λειτουργία του Δημοτικού Σχολείου Λουσών μετά την αποκατάστασή του την είχα αμέσως μετά την δημοπράτηση του έργου. Μάλιστα  την είχα κάνει γνωστή στον αρμόδιο για τα θέματα πολιτισμού του Δήμου, Δημοτικό Σύμβουλο και Πρόεδρο της κοινωφελούς δημοτικής επιχείρησης Σπήλαια Λιμνών, με την ελπίδα να την προωθήσει από την θέση του. Δυστυχώς ο χρόνος πέρασε χωρίς κάποιο αποτέλεσμα.  Έτσι με αφορμή τον θάνατο της Αρχαιολόγου Βερόνικας Μητσοπούλου – Leon, αποφάσισα να δημοσιεύσω το κείμενο αυτό με τις απόψεις μου. 

Σύμφωνα με πληροφόρηση που έχω, πρέπει να έχει  αποπερατωθεί το έργο του  διαγωνισμού, «για εργασίες αποκατάστασης παλαιού σχολείου Κάτω Λουσών σε κτήριο πολιτιστικού χαρακτήρα».

Το Δημοτικό Σχολείο Λουσών ως γνωστόν βρίσκεται σε  μια περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλους,  δώδεκα   χιλιόμετρα νότια των Καλαβρύτων,  πέντε από τα Σπήλαια των Λιμνών και εφτά από το χώρο των αρχαίων Λουσών.

Πρόκειται για ένα ενδιαφέρον δείγμα αρχιτεκτονικής σχολείων, που από το 1996 έχει χαρακτηρισθεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με το ακόλουθο σκεπτικό:

“Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 1469/1950, το Δημοτικό Σχολείο Κάτω Λουσών Ν. Αχαΐας μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο του, όπως ορίζεται στο συνημμένο τοπογραφικό διάγραμμα με τα στοιχεία Α, Β, Γ, Δ, Α, διότι αποτελεί αξιόλογο δείγμα σχολικού κτιρίου, σημαντικό για τη μελέτη της ιστορίας της αρχιτεκτονικής, και είναι άμεσα συνδεδεμένο με τις μνήμες των κατοίκων της περιοχής.

Μετά την έγκριση από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δυτικής Ελλάδας του Υπουργείου Πολιτισμού η  προηγούμενη δημοτική αρχή, είχε  υποβάλει στις  26 Μαρτίου 2019 στο υπουργείο εσωτερικών αίτημα με τίτλο: «Εργασίες αποκατάστασης παλαιού Σχολείου Κάτω Λουσών σε κτίριο πολιτιστικού χαρακτήρα».

Η παρούσα  δημοτική αρχή μετά τις διάφορες αλλαγές που προέκυψαν σε σχέση με το πρόγραμμα ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ το ενέταξε  στο πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης». 

Προσωπικά  θεωρώ ότι, μετά την προκήρυξη του έργου και την υπογραφή σύμβασης θα έπρεπε να ληφθούν διάφορες πρωτοβουλίες για την προετοιμασία της καλύτερης και πιο επωφελούς χρήσης και λειτουργίας του,  η οποία μπορεί να είναι αυτή ενός ΜΟΥΣΕΙΑΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, που άπτεται της γενικότερης ιστορίας του Δήμου. Ωστόσο για να γίνει ένας αξιόλογος χώρος ιστορικής προβολής χρειάζεται μια σοβαρή Μουσειολογική μελέτη βασισμένη στις ιστορικές και αρχαιολογικές πηγές για την περιοχή.

Πιστεύω ότι η αποκατάσταση σε κτίριο πολιτιστικού χαρακτήρα του Δημοτικού Σχολείου Λουσών μπορεί να μετεξελιχθεί σε  έναν χώρο  μουσειακής και ιστορικής προβολής, με αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων αναπαραστατικών μέσων, όπως  χρήση οπτικών εκθεμάτων, εύληπτο και στοχοθετημένο εποπτικό υλικό (εκμαγεία πρωτοτύπων αρχαιολογικών ευρημάτων, ζωγραφικές αναπαραστάσεις, φωτογραφίες, κείμενα κ.ά.). Για τους λόγους αυτούς επιμένω ότι είναι απαραίτητή μια σοβαρή  Μουσειολογική μελέτη.

Ο νέος αυτός χώρος μουσειακής και ιστορικής προβολής θα συμβάλλει στην ανάπτυξη των εξής  θεματικών ενοτήτων που θα αφορούν:

• Το βιοπεριβάλλον (καταβόθρες και ότι έχει απομείνει  από την αρχαία λίμνη του Απανώκαμπου)  
• Τη μυθολογία (θεραπεία των Προιτίδων από τον Μελάμποδα στο χώρο των Αρχαίων Λουσών και όχι στον χώρο των Σπηλαίων των λιμνών)
• Την αρχαιολογία ( χώρος Αρχαίων Λουσών) αναζήτηση γραπτού, φωτογραφικού και άλλου υλικού από το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών τον πρώην Διευθυντή του Dr. Georg  Ladstaetter και από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ν. Αχαΐας (κ. Γ. Αλεξοπούλου)
• Την περίοδο της Τουρκοκρατίας (δολοφονική εξόντωση των Πετιμεζαίων)
• Τον  Αγώνα της ανεξαρτησίας (Πετιμεζαίοι, Σκαλτσάδες κ.ά.    )
• Μετανάστευση των Σουδενιωτών μετά την δημιουργία του Ελληνικού κράτους και τη δημιουργία νέων οικισμών στην περιοχή της Δυτικής Αχαΐας όπως Λουσικά, Σουδενέϊκα κ.ά. 
• Την Εθνική Αντίσταση
• Την Λαϊκή αρχιτεκτονική ( Πύργος των Πετιμεζαίων, Βρύσες στους Άνω Λουσούς, Γεφύρι στον Απανώκαμπο, διάφορα κτίρια των δύο χωριών)

Τα παραπάνω αποτελούν υπόθεση εργασίας για πρωτοβουλίες, που πρέπει να αναληφθούν με στόχο την καλύτερη αξιοποίηση αυτής της νέας επένδυσης, για την υλοποίηση της οποίας κατέβαλα μακροχρόνιες προσπάθειες   και χαίρομαι ιδιαίτερα που  ήδη μπήκε  στην τελική ευθεία.  Ευελπιστώ μάλιστα πως σε συνάρτηση με τα Σπήλαια των Λιμνών θα συμβάλει στην ανάπτυξη της περιοχής με την ταυτόχρονη αξιοποίηση του χώρου και των ευρημάτων των αρχαίων Λουσών, όπως με την δημιουργία ενός αρχαιολογικού πάρκου κατ’ αναλογία με άλλους αρχαιολογικούς χώρους της χώρας.

Θεωρώ ότι καλύτερος και πιο τιμητικός επίλογος για το κείμενο μου δεν υπάρχει από την ευχή που έκανε το βράδυ της 29ης  Αυγούστου 2008, στον προαύλιο χώρο του Ιστορικού Σχολείου Λουσών, η Αρχαιολόγος Βερόνικα Μητσοπούλου – Leon όταν έλεγε: Σκοπός είναι να δημιουργηθεί μια μέρα ένας αρχαιολογικός περίπατος συνδέοντας τους χώρους με δρόμο και εντάσσοντας τους αρμονικά στο απαράμιλλης ομορφιάς τοπίο του οροπεδίου. Μαζί και η ευχή, ίσως λίγο ρομαντική, να παραμείνει αυτό το τοπίο όσο γίνεται αναλλοίωτο, με τη μοναδική του πανίδα και χλωρίδα. Να κρατάει τους κατοίκους του κοντά και να προσελκύει τον επισκέπτη που αναζητεί την ομορφιά και την ποιότητα.
Ένας τόπος που συνδέει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.

Σπύρος Σοκορέλης,  πρώην:

Διευθυντής Σχεδιασμού και Ανάπτυξης της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος,

Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου και Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Καλαβρύτων

Αντιπρόεδρος της Δημοτικής Κοινωφελούς Επιχείρησης Σπήλαιο Λιμνών.